Strijkkwartet Biënnale & het Leerorkest

My first string quartet

In 2016 initieerde de Strijkkwartet Biënnale in de aanloop naar de eerste festivaleditie een project wat het best kan worden omschreven als ‘een avontuur’ voor beide organisaties. ‘My First String Quartet’ werd in het leven geroepen: een meerjarig traject waarin een groep gemotiveerde kinderen intensief strijkkwartet leren spelen. De samenwerking bleek voor beide organisaties perfect aan te sluiten op de respectievelijke visies. De Strijkkwartet Biënnale vond bij het Leerorkest een bestaande infrastructuur om het strijkkwartet op een diepgaande en waardevolle manier te introduceren bij publieksgroepen die ver van de concertzaal af staan en bovendien een zaadje te planten bij een nieuwe generatie luisteraars en spelers in spé. Het Leerorkest vond op haar beurt een partner om een nieuwe stap te zetten in haar muziekeducatie.

Het traject

Het traject ‘My First String Quartet’ bestaat uit vier fases, beginnend bij selectie en eindigend in optredens van de Leerorkest kwartetten tijdens de opening van elke Strijkkwartet Biënnale editie.

De eerste stap in het proces is selectie. Het Leerorkest werkt met verschillende orkesten, waarbij gemotiveerde en getalenteerdere kinderen in het Klein Leerorkest worden geplaatst. Uit de strijkers van het Klein Leerorkest worden door middel van auditie kinderen geselecteerd om deel te nemen aan het traject. Er worden 4-6 kwartetten gevormd. Ze mogen zelf een naam bedenken. Zo hebben in de afgelopen Biënnale edities o.a. opgetreden: Pittige Tantes, Sunny Girls, Jiry Kwartet, Phantom Kwartet en vele meer.

De nieuw samengestelde kwartetten krijgen naast hun reguliere orkestlessen ook wekelijks een paar uur les als strijkkwartet. De docenten van het Leerorkest nemen de jonge strijkers vol enthousiasme mee in de wereld van het strijkkwartet. Tijdens de studiedagen werken de Leerorkest kwartetten met een écht strijkkwartet.

Met een interactief programma worden de kinderen grondig geïntroduceerd in de principes van het strijkkwartet. Ook worden de strijkkwartetten, hun ouders en docenten uitgenodigd voor een middag in het Muziekgebouw. Tijdens een rondleiding door het gebouw vertellen wij meer over het festival en geven we de kinderen een eerste indruk van het festival en het presentatieconcert dat zij gaan geven tijdens de Strijkkwartet Biënnale.

So you think you can write a ... strijkkwartet

Leren componeren

Na twee succesvolle ‘lichtingen’ Leerorkest kwartetten hebben wij samen met het Leerorkest twee nieuwe doelen geformuleerd:

Wij willen veel nieuw repertoire laten componeren dat past bij het niveau van de Leerorkest kwartetten. Deze nieuwe stukken moeten ook in de toekomst makkelijk beschikbaar zijn voor zowel het Leerorkest als ook voor andere organisaties of plekken waar kinderen in groepsverband muziek maken.
Daarnaast zou het veel mooier zijn als de Leerorkest kwartetten ook ná de Strijkkwartet Biennale door kunnen gaan met les krijgen en spelen. Dat betekent dat we het lestraject moeten omzetten van projectmatig naar structurele (doorlopende) lessen.

Er is weinig leuke én geschikte muziek voor het speelniveau van de Leerorkest kinderen. Daar willen wij de komende jaren samen in investeren. Voor de lichting van 2022, hebben wij devervolgens  jonge Nederlandse componiste Anne-Maartje Lemereis gevraagd om drie nieuwe strijkkwartetten te componeren. Vanuit haar stichting Muziek in de Knoop heeft Anne-Maartje Lemereis als componiste veel ervaring met het werken met jonge kinderen.

De Leerorkest kwartetten leren niet alleen hoe het is om strijkkwartet te spelen, maar gaan ook zelf muziek componeren. Als je zelf muziek kunt bedenken, als je de klanken die je bedenkt op je instrument tot klinken kunt brengen, dan gaat het idee van muziek maken en strijkkwartet spelen nog meer leven. Opeens blijkt het strijkkwartet niet alleen iets te zijn wat op papier staat en waar je heel lang voor moet oefenen om het te kunnen spelen, maar het wordt een vorm waarin je jezelf kunt uitdrukken, waarin je creativiteit wordt geprikkeld en je de mogelijkheden van de instrumenten leert verkennen.

Juist door zelf muziek te bedenken, leren kinderen hun instrument het beste kennen, wordt de vertaalslag van noten op papier naar het maken van muziek veel minder abstract, leren ze dat er achter elke compositie een mens zit (wanneer leefde die componist dan en waar?) en vinden ze de weg naar creatief eigenaarschap: ik kan zelf iets maken.

De composities van de kinderen worden uitgevoerd tijdens de opening van de Strijkkwartet Biënnale én zijn onderdeel van ‘So you think you can write a …. strijkkwartet’, een landelijk samenwerkingsproject dat door een aantal andere partners (September Me Festival in Amsterfoort en November Music in Den Bosch) ondersteund wordt.

“Wij zijn ervan overtuigd dat het stimuleren van jong talent om hun eigen muzikale scheppende kracht te ontdekken een belangrijke ontwikkeling op creatief gebied in gang zet.” – Rebecca Wise, celliste van het Ragazze Kwartet