Eind 1779 verviel in Haydns contract met de familie Esterházy het verbod om zijn werk elders te verspreiden. Zijn kwartetten opus 33 kon Haydn nu uitventen als ‘nieuwe en speciale’ composities. Het tweede kwartet uit die reeks met de bijnaam ‘de grap’ eindigt met verwarrende flarden muziek. Ook Alban Berg zou zijn Strijkkwartet ‘nieuw en speciaal’ genoemd kunnen hebben: het is een van de eerste atonale kwartetten. Toch leunt de zesentwintigjarige componist stevig op de laatromantiek: Wagner en Mahler zijn nooit ver weg.

Bestaat toeval? De jonge componerende violist Joseph Haydn – nog lang geen ‘Papa’, eerder ‘puppy’ Haydn – speelde met drie willekeurige andere strijkers voor de Weense graaf Von Fürnberg. De toevallige samenklank beviel zo goed, dat de graaf Haydn vroeg om meer repertoire voor deze combinatie. In de werken die volgden legde Haydn de basis voor het strijkkwartet, het medium dat ons zoveel prachtige muziek heeft geschonken. In de concertreeks Vroege Haydn ligt de klassieke schoonheid van Haydns opus 33 iedere morgen in handen van een ander kwartet.